Przydomowe szambo odchodzi do lamusa. Alternatywne rozwiązania

W XXI wieku podłączenie domów do sieci kanalizacyjnej powinno być standardem. Jeśli jednak nie możemy przyłączyć instalacji kanalizacyjnej do sieci, musimy znaleźć inny sposób na pozbywanie się ścieków. Jednym z najpopularniejszych rozwiązań jest szambo, jednak wraz z postępem technologii oraz ze wzrostem troski o środowisko, ustępuje ono przydomowym oczyszczalniom. W tym artykule przedstawimy alternatywne rozwiązania dla szamba.

Nieoczyszczone ścieki są zagrożeniem nie tylko dla zdrowia ludzi i zwierząt, ale też dla środowiska oraz wód. Dlatego odpowiednie oczyszczanie ścieków i obowiązki z tym związane, regulowane są zapisami prawnymi.

Jednym z argumentów przemawiających za montażem przydomowej oczyszczalni ścieków jest fakt, iż nie zanieczyszcza ona wód oraz gleby, jak czasem ma to miejsce w przypadku nieszczelnego szamba. W sporej większości przydomowe oczyszczalnie są bezobsługowe – osad jest wywożony raz lub dwa w ciągu roku. W przypadku szamba – średnio raz na trzy tygodnie.

Jak wyjaśnia Bogdan Adamczyk, właściciel firmy zajmującej się projektowaniem przydomowych oczyszczalni ścieków: Niezależnie od rodzaju oczyszczalni, każda musi być wyposażona w osadnik gnilny w postaci zbiornika wykonanego z tworzywa sztucznego – to w nim ścieki gromadzone są w pierwszej kolejności. W zbiorniku w warunkach beztlenowych dochodzi do wstępnego oczyszczenia ścieków. Dalszy proces oczyszczania zależy już od rodzaju oczyszczalni.

W zależności od sposobów unieszkodliwiania ścieków oraz systemów, które temu służą, wyróżnia się kilka rodzajów oczyszczalni ścieków.

Oczyszczalnia hydrobotaniczna

Jest gruntowo-korzeniową metodą oczyszczania ścieków powstałych w gospodarstwie domowym, przez co – najbardziej naturalną. Pierwszym elementem wstępnie oczyszczającym ścieki jest osadnik gnilny – to tutaj trafiają ścieki w pierwszej kolejności. Następnie transportowane są na filtr gruntowo-korzeniowy. Główną rolę w oczyszczaniu odgrywają mikroorganizmy wytwarzane przez rośliny, dobrane pod kątem odporności na zbyt podmokłe podłoże (sadzi się głównie pałkę wodną, trzcinę oraz wierzbę krzewiastą). Niewątpliwą zaletą tej oczyszczalni jest prostota działania, stosunkowo łatwe wybudowanie oraz doskonałe wkomponowanie w otoczenie. Ponadto oczyszczalnia jest bezobsługowa, nie wymaga energii elektrycznej. Jest odporna na nieregularny dopływ zanieczyszczeń. By założyć oczyszczalnię hydrobotaniczną musimy dysponować jednak sporą kwotą oraz dość dużą przestrzenią.

Oczyszczalnia ścieków z drenażem rozsączającym

By zbudować oczyszczalnię tego typu, trzeba dysponować sporą działką z dobrze lub średnio przepuszczalną glebą. Poza osadnikiem gnilnym, w ziemi zakopuje się studzienkę rozdzielczą rozprowadzającą ścieki do systemu rur drenażowych. Dreny natomiast umieszczone są w rowach wypełnionych materiałem filtracyjnym w postaci grubego piasku i tłucznia. Następnie rury rozsączają wstępnie oczyszczone ścieki do gruntu, gdzie podlegają dalszemu tlenowemu procesowi oczyszczania. Glebą odpowiednią do zbudowania tego typu oczyszczalni są lessy, piaski oraz żwiry – ścieki nie mogą wnikać w podłoże ani zbyt szybko, ani zbyt wolno.

Oczyszczalnia ścieków z filtrem piaskowym

Jest stosowana na terenach o gruntach nieprzepuszczalnych (gliniastych i ilastych). Filtr piaskowy charakteryzuje się pionowym przepływem. Budowa tego rodzaju oczyszczalni przypomina system z drenażem rozsączającym, z tą jednak różnicą, że w przypadku filtrów piaskowych, poza rurami drenażowymi, instalowany jest również drenaż ułożony w warstwie żwiru na dnie układu filtracyjnego, gromadzący ścieki biologicznie oczyszczone. Przechodząc przez studzienkę kontrolną, są one odprowadzane dalej do odbiornika powierzchniowego (np. rowu melioracyjnego, kanalizacji burzowej czy studni chłonnej). Warunkiem odpowiedniego funkcjonowania oczyszczalni tego rodzaju jest cykliczne doprowadzanie ścieków – powinno się ono odbywać średnio 4-8 razy w ciągu doby. Filtr piaskowy zajmuje mniej miejsca niż drenaż rozsączający. Ponadto układ jest całkowicie odseparowany od gruntu, ponieważ rów wyścielony jest folią nieprzepuszczalną.

Oczyszczalnie z reaktorem biologicznym

W przypadku braku miejsca na drenaż, idealnym rozwiązaniem są oczyszczalnie z reaktorem biologicznym, które mają postać zamkniętego zbiornika, zajmującego zaledwie kilka metrów kwadratowych powierzchni. Niewątpliwą zaletą oczyszczalni tego rodzaju jest wysoki stopień oczyszczenia cieczy. Istnieją dwa rodzaje oczyszczalni z reaktorem biologicznym.

Oczyszczalnia ścieków ze złożem biologicznym, będąca idealnym rozwiązaniem w przypadku małej powierzchni działki. Ma ona postać zamkniętego zbiornika, wypełnionego naturalnym złożem filtracyjnym w postaci kamienia, skały wulkanicznej, tłucznia czy żwiru. Na materiale filtracyjnym powstaje tak zwana błona biologiczna składająca się z mikroorganizmów, które biorą czynny udział w oczyszczaniu ścieków. Ciecz, wstępnie oczyszczona w zbiorniku gnilnym, trafia na powierzchnię błony biologicznej, gdzie jest oczyszczana poprzez kontakt z mikroorganizmami. W miarę rozwoju mikroorganizmów, zwiększa się grubość błony. Gdy warstwa ta będzie odpowiednio gruba, zostanie oderwana i usunięta do osadnika wtórnego, skąd zostaje przepompowana do osadnika wstępnego, gdzie miesza się ze ściekami dopływającymi na bieżąco. Nieczystości wraz z błoną trafiają ponownie na złoże biologiczne, które jest intensywnie napowietrzane. Ścieki są przepuszczane przez złoże wielokrotnie, do momentu, aż osiągną wymagany stopień oczyszczenia. Oczyszczone ścieki zostają odprowadzone do rowu lub rozsączone do gruntu poprzez studnię chłonną.

Oczyszczalnia z osadem czynnym. Składa się z osadnika wstępnego (gnilnego), komory napowietrzającej oraz osadnika wtórnego.

Osad czynny to skupiska mikroorganizmów unoszących się w nieczystościach. Mikroorganizmy te rozkładają związki organiczne zawarte w ściekach. Komora, w której znajdują się owe mikroorganizmy, jest regularnie napowietrzana, co służy ich utrzymywaniu się na odpowiednim poziomie oraz właściwej intensywności procesu rozkładu zanieczyszczeń. Rozwijające się i namnażające mikroorganizmy są dalej przekazywane do osadnika wtórnego, gdzie następuje opad nadmiernego osadu. Nieoczyszczona część nadmiernego osadu jest za pomocą pompy z powrotem przekazywana do zbiornika wstępnego, gdzie proces oczyszczania zaczyna się od początku. Gdy oczyszczenie osiągnie wymagany poziom, ciecz odprowadzana jest do odbiornika, którym najczęściej jest woda powierzchniowa, studnia chłonna lub drenaż.