Dachówki naturalne, czyli jakie?

Dachówki ceramiczne są uważane za najbardziej prestiżowe i najtrwalsze pokrycie dachowe. Tradycja ich stosowania jest bardzo długa, a różnorodność odmian sprawia, że dachówki pasują nie tylko do budynków klasycznych czy zabytkowych, ale również do obiektów utrzymanych w nowoczesnej stylistyce. Szczególnie ciekawie prezentują się typowe dachówki naturalne, zapewniające nietuzinkowy wygląd i znakomite walory użytkowe.

Dachówki naturalne jako tradycyjny materiał na pokrycie dachowe

Dachówki ceramiczne to jeden z najstarszych sposobów krycia dachu, który wyróżnia się wyjątkową długowiecznością. W przeszłości były one stosowane niemal we wszystkich kulturach, a na ich ślady można natrafić od Japonii po Amerykę Południową. W Europie dachówki stosowano już w starożytnej Grecji, pozostałości pierwszej znanej budowli pokrytej dachówką pochodzą z około 2300 roku p.n.e. W czasach nowożytnych dachówka ceramiczna szybko rozpowszechniła się na całym kontynencie, początkowo była używana tylko jako pokrycie dachów reprezentacyjnych budowli – kościołów, siedzib władców, a z czasem także budowli obronnych czy domów możnych. Najdłużej zachowane dachy wykonane z tradycyjnej europejskiej dachówki ceramicznej typu mnich-mniszka przetrwały ponad 700 lat. Dachówki produkowane współcześnie mają szanse na uzyskiwanie równie imponujących wyników, ponieważ ich podstawowe składniki oraz ogólne zasady wytwarzania są wciąż wzorowane na dawnych, ulepszonych i zmodyfikowanych wzorcach – wyjaśnia ekspert z firmy Dachlux, która specjalizuje się w dostarczaniu pokryć dachowych.

Klasyczna dachówka typu mnich-mniszka ma budowę dwuczęściową, składając się z identycznych części mających postać walcowatego korytka, którego jedna ścianka jest zaślepiona, a druga otwarta. Układano je w dwóch warstwach, w taki sposób, że dolna część wykonana z mniszek była mocowana do więźby dachowej swoją stroną wypukłą, a na sąsiadujących ze sobą elementach układano mnicha, który ku górze był zwrócony stroną wypukłą ku górze. Z czasem wprowadzono też nowe rodzaje dachówek, o kształtach ułatwiających nie tylko sprawne odprowadzanie wody deszczowej, ale także samo układanie.

Jeszcze w XI wieku pojawiła się tzw. karpiówka. Dachówka płaska o kształcie zbliżonym do niewielkiego prostokąta, mocowana za pomocą specjalnego występu znajdującego się na jej spodniej części, a z czasem przy użyciu specjalnych otworów. Z czasem dolna część poszczególnych płytek stała się bardziej zaokrąglona. Karpiówkę zwykle układano w tzw. koronkę – każdy kolejny rząd składa się z dwóch warstw dachówek, które są w stosunku do siebie przesunięte tak, by wierzchnie przykrywały połączenia dolnych. W XV wieku w Holandii wprowadzono nowy rodzaj dachówek, tzw. esówki, których nazwa wzięła się od tego, że ich przekrój poprzeczny przypomina literę „S”. Pozwalało to na częściowe przykrywanie sąsiadującej dachówki przez kolejną, znacznie poprawiając szczelność.

Dachówki przez dłuższy czas powstawały wyłącznie z naturalnej gliny wypalanej następnie w piecu. Bardzo szybko jednak wprowadzono liczne modyfikacje, które wpływały zarówno na wygląd, jak i własności użytkowe. Jeszcze w XII wieku powierzchnię dachówek pokrywano glazurą, co pozwalało na uzyskanie jednolitej barwy, a jednocześnie zapewniało większą gładkość i nieco mniejszą nasiąkliwość. Stosowanie tego zabiegu polegało na tym, że po wstępnym wypaleniu dachówki pokrywano mieszanką barwników oraz piasku, który po umieszczeniu w wysokiej temperaturze ulegał zeszkleniu. Od XIV wieku zaczęto zaś stosować proces angobowania, w ramach którego po częściowym wypaleniu dachówki pokrywano powłoką z mieszanki gliny i precyzyjnie odmierzanego oraz równomiernie rozprowadzonego barwnika.

Czym wyróżniają się dachówki naturalne?

Współcześnie produkowane dachówki ceramiczne są tak, jak przed wiekami, uważane za najbardziej prestiżowy i elegancki sposób pokrycia dachu. Wybiera się je ze względu na atrakcyjny wygląd, niezwykle wysoką trwałość oraz niepowtarzalny charakter, jaki nadają każdemu budynkowi. Szeroka oferta różnych typów dachówek od tradycyjnych esówek czy karpiówek po nowoczesne dachówki prostokątne oraz wielość dostępnych wybarwień i sposobów wykończenia sprawia, że łatwo można znaleźć pokrycie, które będzie w pełni pasowało do bryły konkretnego budynku oraz otoczenia, w jakim się on znajduje. Użytkownik decydujący się na zakup dachówek może wybierać nie tylko kolor, kształt i wielkość dachówki, ale również jej rodzaj. Produkowane są dachówki naturalne, angobowane oraz glazurowane. Za najbardziej zindywidualizowane i niepowtarzalne uważa się jednak te pierwsze.

Podobnie jak klasyczne, nowoczesne dachówki powstają z mieszaniny naturalnej gliny, która jest w zależności od receptury stosowanej przez konkretnego producenta, wzbogacana dodatkowymi składnikami. Najczęściej są to substancje, które mogą wpłynąć na poprawę własności użytkowych lub usprawnić przebieg procesu technologicznego związanego z ich wytwarzaniem. Do wstępnie rozdrobnionej gliny składającej się z cząstek iłów, skaleni i kwarcu, a także cząstek tlenków żelaza i manganu dodaje się piasek kwarcowy, a niekiedy również melafir. Po dobrym wymieszaniu i wyrezonowaniu mieszanka jest nawadniana w stopniu zapewniającym łatwe wypełnienie form. Po częściowym osuszeniu poszczególne dachówki są poddawane dwukrotnemu wypalaniu w bardzo wysokich temperaturach. Pierwszy etap wiąże się ze stosowaniem temperatury sięgającej 600°C, a podczas drugiego jest to już ponad 1000°C. Po zakończeniu tego procesu dachówka jest stopniowo ochładzana.

W tradycyjnym procesie wypalania produkowane są dachówki naturalne. Wyróżniają się one tym, że ich powierzchnia nie jest w żaden sposób ulepszana, a cechą charakterystyczną jest nierównomierne rozłożenie barwnika. Kolor dachówek naturalnych zależy od tego, ile związków żelaza i manganu zawiera glina, z której się je wytwarza. Ważny jest również stopień utlenienia tych związków. Oznacza to, że cała partia dachówek, a nawet poszczególne płytki mogą różnić się swoim odcieniem. Zakres tych różnic zależy od specyfiki stosowanej gliny, a zatem konkretnego producenta. W wielu przypadkach pojawiające się różnice są dość znaczne, co sprawia, że dach z dachówek tego rodzaju jest niezwykle różnorodny.

Warto pamiętać, że unikalny wygląd dachówki naturalnej wiąże się z tym, że jej powierzchnia jest nieco bardziej chropowata i bardziej nasiąkliwa niż dachówki pokryte angobą lub glazurowane. Oznacza to większą podatność na zabrudzenie oraz korozję biologiczną. Choć nie ogranicza to w żaden sposób ani użyteczności, ani trwałości dachówek, to jednak wiąże się z koniecznością częstszego mycia dachu i usuwania zanieczyszczeń biologicznych w postaci mchów czy porostów. Dachówki naturalne nie będą więc dobrym rozwiązaniem w przypadku budynków stojących na silnie zadrzewionej działce czy w miejscu zacienionym i wilgotnym, o ile użytkownik chce uniknąć konieczności częstych zabiegów związanych z likwidowaniem skutków korozji biologicznej. Na obszarach, gdzie tego rodzaju czynniki nie występują, dachówka naturalna może być wspaniałą ozdobą budynku.